Trang thông tin điện tử tổng hợp
Loạn thần ở trẻ em là vấn đề sức khỏe tâm thần ít được chú ý, song có thể để lại hậu quả nặng nề nếu không được phát hiện và can thiệp sớm. ThS.Bác sĩ nội trú Nguyễn Thị Hoa - Phó Trưởng phòng Tâm lí lâm sàng, Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) đã chia sẻ cách nhận diện sớm, điều trị và đồng hành cùng trẻ khi mắc chứng rối loạn này.
Thưa bác sĩ, nhiều phụ huynh còn khá mơ hồ về khái niệm loạn thần ở trẻ em. Xin bác sĩ giải thích rõ hơn loạn thần là gì?
Loạn thần là một trạng thái tâm thần mà ở đó, nhận thức và khả năng liên hệ với thực tại của cá nhân bị xáo trộn nghiêm trọng. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như ảo giác, hoang tưởng và tư duy vô tổ chức.
Ảo giác là những trải nghiệm giống như tri giác nhưng không xuất phát từ kích thích bên ngoài. Ví dụ, trẻ có thể nghe thấy tiếng nói hoặc nhìn thấy hình ảnh mà người khác không thấy. Trong khi đó, hoang tưởng là những niềm tin sai lệch, không phù hợp với thực tế, như tin rằng bị theo dõi, đầu độc hoặc có năng lực siêu nhiên. Đây là những rối loạn vượt ngoài tầm kiểm soát của ý chí.
Vậy ở trẻ em, những triệu chứng này thường biểu hiện như thế nào?
Loạn thần ở trẻ em thường khó nhận biết vì dễ bị nhầm với trí tưởng tượng phong phú của các em. Cha mẹ cần đặc biệt lưu ý khi thấy con có các biểu hiện:
Ảo thanh: Ở trẻ nhỏ, nguồn gốc của ảo thanh có thể là tiếng động vật, trong khi ở trẻ dưới 11 tuổi, thường là tiếng nói của người quen thuộc. Khi trẻ lớn hơn, ảo thanh có thể trở nên giống với ảo thanh của người lớn.
Hoang tưởng: Trẻ dưới 10 tuổi có thể có hoang tưởng liên quan đến việc mất nhận dạng bản thân, tin rằng mình là một người khác, động vật, hoặc đồ vật. Ở trẻ từ 10-14 tuổi, hoang tưởng trở nên có hệ thống hơn, tương tự như người lớn, với các chủ đề như hoang tưởng bị hại, hoang tưởng về cơ thể hoặc tôn giáo.
Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lí tâm thần khác nhau như tâm thần phân liệt, rối loạn cảm xúc lưỡng cực, trầm cảm, rối loạn phát triển…
Trường hợp cụ thể nào khiến bác sĩ nhớ nhất trong quá trình điều trị?
Có một bệnh nhân nữ 14 tuổi mà chúng tôi từng tiếp nhận, em N.H.N. Em vốn là học sinh giỏi, nhưng áp lực học tập lớn khiến tình trạng sức khỏe tâm thần bị ảnh hưởng. Ban đầu, em có những biểu hiện như ngủ kém, tự nói một mình, nghĩ bạn bè chế giễu. Sau một thời gian không duy trì điều trị, bệnh tái phát nặng: em tin chắc mình bị bạn bè hãm hại, nghe thấy tiếng nói chê bai trong đầu, dễ kích động, thậm chí đánh cả người thân.
Qua thăm khám, chúng tôi chẩn đoán em mắc tâm thần phân liệt thể paranoid, với các triệu chứng điển hình là hoang tưởng bị hại và ảo thanh bình phẩm. Sau khi được điều trị bằng thuốc chống loạn thần, em dần ổn định về hành vi, kiểm soát cảm xúc, cải thiện giấc ngủ và ăn uống. Đây là một trường hợp điển hình cho thấy tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và tuân thủ điều trị.
Câu chuyện của N.H.N là một lời cảnh tỉnh cho các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của việc quan tâm, theo dõi sức khỏe tâm thần của con cái, đặc biệt trong giai đoạn dậy thì nhiều biến động.
Điều trị loạn thần ở trẻ hiện nay có hiệu quả không, thưa bác sĩ?
Điều trị chủ yếu dựa trên thuốc chống loạn thần, đã được chứng minh hiệu quả trong việc kiểm soát triệu chứng và cải thiện chức năng xã hội. Tuy nhiên, thuốc cần được sử dụng lâu dài và phải tuân thủ đúng chỉ định. Song song với đó, chúng tôi áp dụng các liệu pháp tâm lí như: đào tạo kĩ năng xã hội, kĩ năng giao tiếp, trị liệu cho gia đình và cha mẹ. Đây là yếu tố quan trọng giúp trẻ hòa nhập và giảm nguy cơ tái phát.
Việc điều trị chủ đạo của loạn thần là bằng thuốc chống loạn thần (hoá dược). Các nghiên cứu đã cho thấy hiệu quả điều trị tốt, thuyên giảm triệu chứng và cải thiện chức năng xã hội.
Vậy cha mẹ cần làm gì để bảo vệ sức khỏe tâm thần cho con?
Trước hết, cha mẹ cần quan sát và lắng nghe con. Nếu thấy trẻ có những biểu hiện bất thường như nghe thấy tiếng nói trong đầu, có niềm tin sai lệch, thu mình khỏi xã hội, cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa càng sớm càng tốt.
Đặc biệt, những gia đình có tiền sử rối loạn tâm thần càng phải cảnh giác hơn. Bên cạnh đó, cha mẹ nên tạo môi trường sống an toàn, giảm áp lực học tập quá mức, giúp con cân bằng giữa học tập và vui chơi. Việc tuân thủ điều trị là yếu tố then chốt. Nhiều trường hợp, trẻ tái phát nặng chỉ vì bỏ thuốc. Cha mẹ cần đồng hành cùng con, kiên nhẫn và chia sẻ, thay vì trách mắng hay tạo thêm áp lực.
Cảm ơn bác sĩ về những chia sẻ!
Người phụ nữ Hà Nội nhập viện trong tình trạng mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn do gan bị tổn thương sau khi tự mua thuốc và thực phẩm chức năng trên mạng.
Số ca mắc các bệnh về đường hô hấp đang có xu hướng tăng nhanh ở TP.HCM, nhiều ca bệnh nặng phải thở máy khiến bệnh viện rơi vào tình trạng quá tải.
Bất kể ở đâu, người điều dưỡng tận tâm với nghề vẫn lao vào giành lại sự sống cho những đứa trẻ giữa ranh giới sinh tử.
0909299288
phapluat.dnvn@gmail.com
