Bỏ ngô, chọn gừng – bước ngoặt thoát nghèo

Một trong số thôn trồng gừng nhiều nhất ở Lũng Cú là Ma Xí B. Có thể nói, gừng là cây mũi nhọn phát triển kinh tế ở xã biên giới này. Còn nhớ, sau vụ thu hoạch gừng năm 2024, nhiều gia đình ở Ma Xí B đã thu về hàng trăm triệu đồng, phút chốc thoát nghèo.

Trước đây, ngô gần như là cây trồng duy nhất trên đất Ma Xí B. Nhưng khí hậu khắc nghiệt, sâu bệnh và giá bán thấp khiến bà con quanh năm vẫn khó đủ ăn. 

Chị Lầu Thị Mái, một trong những hộ tiên phong, nhớ lại: “Năm 2024 gia đình tôi trồng được ít nên chỉ bán được 25 triệu đồng; năm 2025, gia đình tôi đã tăng diện tích trồng lên gấp hai lần; dự kiến năm nay sẽ cho thu nhập được khoảng 50 triệu đồng. Về kỹ thuật trồng, gia đình tôi trồng từ tháng 2 âm lịch, những năm trước trồng thưa hơn nên mất nhiều công vun xới, năm nay gia đình trồng dày hơn và lấy lá cây phủ đất để tạo độ ẩm cho cây gừng phát triển, năng suất hơn. So với trồng cây Ngô thì cây gừng đỡ phải chăm sóc hơn.”

Chị Ly Thị Lía chia sẻ: “Đối với cây gừng trên địa bàn thôn Má Xí B trước đây thì người dân đã trồng rồi; tuy nhiên chỉ trồng số lượng rất ít để phục vụ nhu cầu của gia đình. Cách đây khoảng 2-3 năm nay thì do thị trường tiêu thụ mạnh nên bà con trồng nhiều. Như năm 2025, gia đình tôi trồng khoảng 2 – 3 tấn giống. Gia đình tôi rất mong cấp ủy, chính quyền địa phương giúp bà con tìm đầu ra tiêu thụ sản phẩm để tránh được mùa nhưng mất giá”.

Ông Ly Mí Pó, Trưởng thôn Ma Xí B, cho biết: Giống gừng bản địa đã gắn bó với bà con từ lâu, ban đầu chỉ trồng quanh nhà để làm thuốc hoặc gia vị. Nhận thấy ưu thế của giống gừng này, ông đã vận động người dân trồng đại trà.

“Ban đầu chỉ trồng để làm gia vị nấu ăn, về sau thấy có lãi cao gấp nhiều lần ngô. Đến nay, hơn 70% hộ trong thôn trồng gừng, diện tích khoảng 15 ha. Nhiều gia đình thoát nghèo, có tiền mua đồ dùng trong gia đình và nuôi con ăn học.” – ông Pó cho biết.

Nỗi lo “được mùa, mất giá”

Gừng bản địa đã giúp hàng chục hộ dân Ma Xí B và nhiều thôn khác ở Lũng Cú đổi đời. Nhưng trên con đường biến gừng thành sản phẩm hàng hóa bền vững, vẫn còn không ít trăn trở.

Theo ông Giàng Mí Mua, Phó Chủ tịch UBND xã Lũng Cú, toàn xã hiện có 15/37 thôn, với hơn 150 ha gừng bản địa, tập trung tại Ma Xí B, Ma Lé, Lũng Cú... Năng suất trung bình 12–15 tấn/ha, giá bán 10.000 - 12.000 đồng/kg, mang lại thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi vụ cho nhiều hộ.

 “Cây gừng đã chứng minh được tiềm năng giảm nghèo bền vững. Tuy nhiên, đầu ra hiện vẫn phụ thuộc vào thương lái, giá cả biến động, chưa có hợp đồng bao tiêu.” – ông Mua nói.

Thực tế, khi nhu cầu giảm, giá gừng có thể xuống thấp, khiến bà con khó tiêu thụ. Nhiều hộ lo lắng “được mùa, mất giá”, ảnh hưởng đến thu nhập và tâm lý sản xuất.

Ông Ly Mí Pó cho biết: “Năm ngoái, thương lái vào tận nơi mua hết. Năm nay, sản lượng cao, chúng tôi mong có đơn vị đứng ra bao tiêu để yên tâm sản xuất.”

Trong thời gian tới, cấp ủy, chính quyền xã Lũng Cú đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn xây dựng thương hiệu “Gừng bản địa Lũng Cú”, hướng tới sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, có bao bì, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc. Đồng thời kêu gọi doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu, hình thành tổ hợp tác trồng gừng để liên kết sản xuất – tiêu thụ.

Ông Giàng Mí Mua khẳng định: “Hiện nay xã cũng đang kêu gọi các doanh nghiệp, HTX để bao tiêu sản phẩm cho bà con. Nếu giải quyết được đầu ra ổn định, cây gừng sẽ là mũi nhọn kinh tế, giúp bà con Lũng Cú vươn lên thoát nghèo bền vững.”

Một yếu tố quan trọng là, phải thực hiện được liên kết chặt chẽ với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh có đủ khả năng, đủ điều kiện để sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Trên cơ sở này, phải sớm kêu gọi nhà đầu tư xây nhà máy chế biến tinh dầu gừng, bột gừng tại Tuyên Quang để tạo điều kiện mở rộng diện tích, sản xuất ổn định lâu dài giải quyết việc làm, có thu nhập…

Bên cạnh đó, cũng cần phải tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật sản xuất và thâm canh cây gừng cho đồng bào để làm sao có được những vụ gừng có chất lượng tốt; đặc biệt là phải tổ chức tốt hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm trên các phương tiện, để khách hàng trong và ngoài nước biết đến để mua bán và đầu tư vào sản xuất, chế biến.

Giữa vùng núi đá nơi địa đầu Tổ quốc, cây gừng bản địa đang không chỉ làm ấm nồi canh, mà còn sưởi ấm cuộc sống của hàng trăm hộ dân. Chỉ cần một “cú hích” từ thị trường và liên kết sản xuất, gừng Lũng Cú hoàn toàn có thể vươn xa, trở thành nông sản có thương hiệu của miền cực Bắc./.

Nguồn: DNKTX