Trang thông tin điện tử tổng hợp
Sỏi thận từ lâu đã trở thành nỗi ám ảnh của hàng triệu người, gây ra những cơn đau quặn thắt và biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời.
Trong bối cảnh y học hiện đại, tán sỏi ngoài cơ thể nổi bật như một phương pháp tiên phong, giúp bệnh nhân loại bỏ sỏi mà không cần phẫu thuật xâm lấn. Để hiểu rõ hơn về kỹ thuật này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với BSCKII. Ngô Thị Vân - Trung tâm Thận tiết niệu và lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai.
Khái niệm và cơ chế hoạt động
Tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL) là phương pháp sử dụng sóng xung kích (shock wave) tập trung vào viên sỏi để phá vỡ chúng thành những mảnh nhỏ, sau đó đào thải tự nhiên qua đường tiểu. Quy trình này không xâm lấn, không đặt ống thông, và thường chỉ kéo dài 30 - 60 phút. Theo BSCKII. Ngô Thị Vân: "ESWL là bước tiến lớn của y học, giúp giảm thiểu đau đớn, rút ngắn thời gian hồi phục so với phẫu thuật truyền thống. Bệnh nhân có thể về nhà ngay trong ngày và sinh hoạt bình thường sau 1-2 ngày."
Cơ chế hoạt động của máy tán sỏi dựa trên nguyên lý tập trung năng lượng: Sóng xung kích được tạo ra từ bên ngoài cơ thể, truyền qua mô mềm và hội tụ chính xác tại vị trí viên sỏi. Lực cơ học từ sóng sẽ làm vỡ sỏi thành các vụn sỏi nhỏ hơn 5mm, đủ để đi qua niệu quản mà không gây tắc nghẽn. Công nghệ định vị bằng X-quang hoặc siêu âm giúp bác sĩ kiểm soát quá trình này một cách an toàn.
Ai phù hợp để áp dụng tán sỏi ngoài cơ thể?
Không phải tất cả bệnh nhân sỏi thận đều có thể áp dụng ESWL. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với nhóm người có sỏi thận dưới 2 cm, nằm ở vị trí dễ tiếp cận như bể thận hoặc niệu quản trên. "Kích thước sỏi là yếu tố quyết định", BS Vân nhấn mạnh. "Sỏi quá lớn sẽ khó vỡ hoàn toàn, dẫn đến nguy cơ tái tạo sỏi hoặc tắc nghẽn đường tiểu do mảnh vỡ."
Ngoài ra, bệnh nhân cần đáp ứng các tiêu chí:
- Đường tiết niệu thông thoáng: Niệu quản không hẹp, không dị dạng, đảm bảo mảnh sỏi sau tán có thể di chuyển dễ dàng.
- Chức năng thận ổn định: Thận còn khả năng lọc và bài tiết nước tiểu.
- Không nhiễm trùng tiểu cấp tính: Nếu có, cần điều trị kháng sinh triệt để trước khi tán sỏi để tránh nhiễm khuẩn huyết.
Theo khuyến cáo từ Hiệp hội Tiết Niệu Châu Âu (EAU), ESWL đạt tỷ lệ thành công 70-90% cho sỏi thận dưới 1.5cm. Tại Trung tâm Thận Tiết Niệu Bạch Mai, tỷ lệ này còn cao hơn kể cả với những viên sỏi kích thước 2cm nhờ ứng dụng máy móc thế hệ mới và kinh nghiệm chuyên sâu của đội ngũ bác sĩ.
Ai không nên áp dụng kỹ thuật tán sỏi ngoài cơ thể
Mặc dù an toàn, ESWL không phải là "chìa khóa vạn năng". BS Vân chỉ ra một số chống chỉ định tuyệt đối và tương đối:
- Sỏi quá lớn (>2 cm) hoặc quá cứng: Sỏi cystine hoặc calcium oxalate monohydrate thường kháng sóng xung kích.
- Vị trí sỏi không thuận lợi: Sỏi nhu mô, sỏi sát cột sống.
- Dị dạng giải phẫu: Hẹp niệu quản bẩm sinh, túi thừa bàng quang... khiến mảnh sỏi không thể thoát ra.
- Phụ nữ mang thai: Sóng xung kích có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
- Rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc chống đông: Nguy cơ chảy máu thận sau tán sỏi.
- Bệnh nhân béo phì nặng: Lớp mỡ dày cản trở sóng xung kích tiếp cận sỏi.
- Bệnh nhân đang có nhiễm khuẩn tiết niệu cấp tính, nhiễm khuẩn huyết.
- Sỏi bên thận mất chức năng.
- Bệnh nhân có phình động mạch chủ hoặc động mạch chậu, dị dạng cột sống, tăng huyết áp chưa điều trị ổn định và bệnh nhân rối loạn tâm thần ảnh hưởng đến sự hợp tác trong điều trị.
"Với những trường hợp này, chúng tôi ưu tiên phương pháp xâm lấn tối thiểu khác như tán sỏi nội soi ngược dòng hoặc tán sỏi qua da", BS Vân giải thích.
Ưu điểm và những lưu ý sau khi thực hiện thủ thuật
So với mổ mở, ESWL giảm thiểu rủi ro nhiễm trùng, mất máu và thời gian nằm viện. Nghiên cứu từ Bệnh viện Đa khoa Massachusetts (Mỹ) cho thấy 85% bệnh nhân hồi phục chức năng thận sau 2 tuần, trong khi con số này ở phẫu thuật truyền thống chỉ là 60%.
Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý:
- Theo dõi triệu chứng sau tán sỏi: Đau quặn nhẹ, tiểu máu là hiện tượng bình thường, nhưng nếu sốt cao hoặc không tiểu được, cần đến viện ngay.
- Uống đủ 2-3 lít nước/ngày: Giúp đẩy nhanh quá trình đào thải sỏi.
- Tái khám định kỳ: Siêu âm hoặc chụp X-quang để đảm bảo sỏi đã được loại bỏ hoàn toàn.
Phòng ngừa và thông điệp từ chuyên gia
Sau điều trị, việc thay đổi lối sống là chìa khóa ngăn sỏi tái phát: Giảm muối, hạn chế đạm động vật, cân bằng canxi và oxalate trong chế độ ăn. "Đừng đợi đến khi cơn đau hành hạ mới đi khám", BS Vân nhắn nhủ. "Sỏi nhỏ dễ điều trị, ít biến chứng. Hãy chủ động tầm soát nếu gia đình có tiền sử sỏi thận hoặc khi thấy dấu hiệu tiểu buốt, tiểu rắt."
Với sự phát triển của các kỹ thuật cao như ESWL, hành trình chiến đấu với sỏi thận không còn là cuộc chiến đầy đau đớn, hàng nghìn bệnh nhân đã được điều trị thành công nhờ phác đồ cá thể hóa và công nghệ tiên tiến.
Dấu hiệu nhận biết bị sỏi thận
Cơn đau quặn thận
Biểu hiện rõ ràng nhất khi thận có sỏi là chúng gây đau dữ dội, đến mức người ta gọi đó là “cơn đau bão thận” hoặc “cơn đau quặn thận”.
Sỏi gây đau ở vùng hố thắt lưng một bên, lan ra phía trước, xuống dưới. Đó là khi khởi phát, xuất hiện rất đột ngột, sau khi có một hoạt động gắng sức. Sau đó cường độ đau mạnh hơn. Người bệnh thường đau quằn quại, vật vã để tìm một tư thế giảm đau nhưng không được.
Khi gặp triệu chứng này, người bệnh cần phải đến ngay cơ quan y tế, bệnh viện để các bác sĩ thực hiện các biện pháp giảm cơn đau do sỏi thận, tuyệt đối không được tự ý thực hiện tại nhà.
Có thể phân biệt hai trường hợp của cơn đau sỏi thận
Triệu chứng đi kèm theo cơn đau sỏi thận là buồn nôn, nôn mửa, chướng bụng do liệt ruột. Bệnh nhân có thể bị sốt, rét run nếu có nhiễm trùng tiết niệu kết hợp. Khi bác sĩ khám, có thể thấy điểm sườn lưng đau. Các điểm niệu quản bị ấn cũng có cảm giác đau, và có thể thấy thận lớn.
Không có sự liên quan giữa kích thước hay số lượng viên sỏi với việc xuất hiện và cường độ đau của cơn đau quặn thận. Một số trường hợp như Sỏi thể yên lặng, người bệnh hoàn toàn không có triệu chứng đau, hoặc đau không rõ ràng như ê ẩm vùng thắt lưng một hoặc hai bên…
Tiểu ra máu
Các trường hợp sỏi có bề mặt nhám, gai san hô… khi cọ xát vào đường tiểu thì gây tiểu ra máu. Bình thường sỏi thận không gây ra hiện tượng này. Tuy nhiên, do bệnh nhân hoạt động nhiều, hoặc vận động mạnh thì gây tiểu ra máu.
Bế, tắc đường tiểu
Đường tiểu như một ống nước, hòn sỏi xuất hiện gây ra tình trạng tắc nghẽn, bế tắc. Bao gồm bí tiểu, bế tắc thận, thận ứ nước căng to. Vì các dấu hiệu này tương tự với nhiều bệnh khác nên cần thăm khám với bác sĩ có chuyên môn để phân tích nguyên nhân và chẩn đoán.
Nguồn: TPO
Người phụ nữ Hà Nội nhập viện trong tình trạng mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn do gan bị tổn thương sau khi tự mua thuốc và thực phẩm chức năng trên mạng.
Số ca mắc các bệnh về đường hô hấp đang có xu hướng tăng nhanh ở TP.HCM, nhiều ca bệnh nặng phải thở máy khiến bệnh viện rơi vào tình trạng quá tải.
Bất kể ở đâu, người điều dưỡng tận tâm với nghề vẫn lao vào giành lại sự sống cho những đứa trẻ giữa ranh giới sinh tử.
0909299288
phapluat.dnvn@gmail.com
